Wczasy

Sopot

11 June 2012r.

SOPOT Sopot, m., kąpielisko i uzdrowisko nadmorskie, pow. miejski, 45 000 mieszk. Przemysł metalowy i spożywczy. Ośrodek kulturalny i naukowy. Siedziba Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Państ. Wyższej Szkoły Muzycznej. Biblioteki, teatr, kina. Słynna Opera Leśna (zbud. 1909). Dom Turysty. Piękna plaża i park nadmorski. Najładniej położone na polskim wybrzeżu miasto i kąpielisko rozbudowało się częściowo na przybrzeżnej nizinie a częściowo na wysokim brzegu morskim oraz w wyżłobionych przez erozję-dolinkach. Teren nadmorski jest tworem fal morskich, wyrzucających bezustannie drobny piasek, a częściowo rezultatem działalności wód deszczowych znoszących z wysoczyzny materiał polodowcowy. Osłaniające od zachodu miasto lesiste wzgórza są krawędzią potężnej moreny dennej, utworzonej wiele tysięcy lat temu przez lodowiec skandynawski. Wody polodowcowe i do dziś trwające procesy erozyjne pożłobiły ją i nadały jej wygląd górzysty. Obfitujące na tym terenie w starodrzew lasy, sieć krętych dolin i zacisznych kotlinek potęgują wrażenie wysokości wzgórz, osiągających tuż koło miasta ok. 130 m, a dwa kilometry dalej dochodzących do ok. 153 m nad poziom wód Zatoki Gdańskiej. Żywiczne lasy, lecznicze właściwości morza, a wreszcie duże nasłonecznienie stwarzają korzystne warunki klimatyczne. Stąd też Sopot był już w XVI w. ulubionym letniskiem patrycjuszy gdańskich, a od blisko 140 lat jest kąpieliskiem o europejskim rozgłosie. Najstarsze ślady osadnictwa z okresu młodszej epoki kamiennej znaleziono w okolicy pętli trolejbusowej i w Kamiennym Potoku. We wczesnym średniowieczu istniały tu dwie nie obwarowane osady oraz otoczony drewniano-ziem-nym wałem gród obronny. Za pierwszych Piastów Sopot podobnie jak i Gdańsk należy do państwa polskiego. W XII i XIII w. władają na tym terenie książęta pomorscy. Ostatni z nich książę Mszczuj II aktem z dnia 5.III.1283 r. przekazuje Sopot wraz z 15 wsiami cystersom oliwskim jako rekompensatę za zagarnięte przez Krzyżaków ziemie koło Gniewu. Na terenie dzisiejszego miasta znajdowało się kilka odrębnych osad jak: Bro-dwino koło Kamiennego Potoku przyłączone przed 1550 r. do Sopotu, Karlikowo w rejonie dzisiejszego pola wyścigowego oraz Swiemierowo położone na zach. od Karlikowa, a wymienione już w 1209 r. Założona przez cystersów wieś o 44 łanach liczyła 12 zagród chłopskich i usytuowana była wzdłuż biegu dzisiejszej ul. 1 Maja. W XVI w. bogaci kupcy gdańscy, naśladując zaobserwowany na zachodzie i południu Europy styl życia, kupowali ziemię w pobliskich wioskach jak Wrzeszcz, Orunia, Oliwa i Sopot i wznosili letnie rezydencje. Do połowy XVII w. gdańszczanie wykupili od klasztoru wszystkie zagrody chłopskie i sołectwo, usuwając dotychczasowych mieszkańców. Ok. 1700 r. istniało tu 14 dworków, należących do rodzin patrycjuszowskich. Najokazalszy, ufortyfikowany "dwór francuski" stał w rejonie dzisiejszego kościoła Sw. Jerzego przy obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino. Mieszkało w nim w 1660 r. podczas rokowań pokojowych z Polską poselstwo szwedzkie. Król Jan Kazimierz wraz z żoną i dworem bawił wówczas w pobliskim Karlikowie. W "dworze francuskim" zatrzymał się w 1710 r. król August II, a w 1733 r. Stanisław Leszczyński. W początkach XVII w., na terenach zajętych dziś przez pawilony wystawowe powstała w otoczeniu mokradeł osada kaszubskich rybaków. Nad Potokiem Karlikowskim, przepływającym przez Swiemierowo i Karlikowo czynne były młyny i kuźnice. Rezydencje kupieckie, chaty rybackie oraz młyny spalone zostały w 1734 r. przez oddziały Augusta III Sasa z zemsty wobec nieudanej próby pojmania przebywającego w Sopocie króla St. Leszczyńskiego. W 2 poł. XVIII w. wykupują dawne posiadłości kupieckie Przebendowscy, Sierakowscy i inni, a następnie wznoszą nowe dworki. W 1772 r. przechodzi Sopot pod władzę pruskiego króla. W tym czasie w Dolnym Sopocie mieszka 18 rodzin rybaków kaszubskich. Rozwój Sopotu rozpoczyna się w kilka lat po zakończeniu wojen napoleońskich. W 1823 r. Alzatczyk dr Haffner, przyboczny lekarz francuskiego generała i gubernatora utworzonego w 1807 r. przez Napoleona "wolnego miasta" Gdańska, wydzierżawia w Sopocie dwie morgi piaszczystego brzegu i buduje łazienki oraz zakłada istniejący częściowo do dziś nadmorski park zdrojowy. Rok wcześniej wybudowana została bita droga z Gdańska, po której kilka razy dziennie w porze letniej kursował 15-osobowy omnibus. W 1839 r. zburzono rybackie chałupy i pobudowano wzdłuż dzisiejszych ulic Powstańców Warszawy i Grunwaldzkiej zachowane do dziś, klasycystyczne domki dla letników. Szybki rozwój osady i kąpieliska następuje jednak dopiero po przeprowadzeniu w 1870 r. linii kolejowej Gdańsk — Koszalin. Powstają nowe urządzenia kąpieliskowe, przedłużono molo, które rozbierane na zimę istniało już od 1830 r. W 1872 r. przeprowadzono wodociągi, a w 1900 r. kanalizację i elektryczność. W 1885 uruchomiono gazownię. Na miejscu prymitywnego pierwotnego domu zdrojowego powstaje w 1884 r. nowy. W dniu 8.X.1901 r. otrzymał Sopot prawo miejskie, ogłoszone 1.IV.1902 r. W 1904 r. zakończono budowę łazienek i zakładu leczniczo-kąpielowego, zaś w 1912 stanęło kasyno gry. W trosce o uatrakcyjnienie kąpieliska założono korty tenisowe, pole wyścigów konnych i w 1909 r. Operę Leśną. Przed pierwszą wojną światową Sopot tętnił polskim życiem. Przybywali tu liczni letnicy Polacy, działały miejscowe stowarzyszenia kulturalne, m. in. otworzono LVII.1913 r. małe Muzeum Kaszubsko-Pomorskie. Rozbudowę miasta przerywa pierwsza wojna światowa. Po jej zakończeniu Sopot włączono do utworzonego traktatem wersalskim Wolnego Miasta Gdańska. Odtąd, podobnie jak w XVI w., kierują się na Sopot oczy bogatych kupców gdańskich i właścicieli przedsiębiorstw. Budują oni liczne wille, pensjonaty, hotele, zakłady rozrywkowe zarówno w górnej i dolnej części miasta. Głównym magnesem ściągającym pewne kategorie letników staje się kasyno gry, rozbudowane w 1920 r. Luksusowy hotel kasyna, dzisiejszy Grand Hotel, wzniesiono w 1927 r. Piękną oprawę plaży stworzono rozszerzając znacznie w 1927 r. park zdrojowy, a główną atrakcją kąpieliska stało się przedłużone do przeszło 500 m i rozbudowane molo.

wczasy, Sopot, turystyka