Wczasy

Słowiński Park Narodowy - zarys historii utworzenia

01 August 2011r.

Idea utworzenia parku narodowego na Pobrzeżu Słowińskim zrodziła się na pierwszym powojennym zjeździe Państwowej Rady Ochrony Przyrody, który odbył się w Krakowie we wrześniu 1945 r. Na zjeździe tym prof. dr Władysław Szafer, uczony niezwykle zasłużony dla ruchu ochrony przyrody w Polsce, wystąpił z postulatem utworzenia parku narodowego. Uczestnicy zjazdu jednomyślnie podjęli uchwałę stwierdzającą pilną potrzebę utworzenia osobnego parku narodowego dla ochrony wybrzeża morskiego, który służyć winien nie tylko potrzebom naukowym, ale również mógłby zaspokoić inne ważne interesy społeczno-kulturalne związane z propagandą polskiego morza. Doceniono już wówczas potrzebę ochrony całokształtu zjawisk przyrodniczych polskiego wybrzeża, sugerując utworzenie dwóch parków nadmorskich, różniących się między sobą ukształtowaniem rzeźby terenu i innymi elementami środowiska przyrodniczego: jednego na wyspie Wolin z wybrzeżem klifowym, drugiego w rejonie jezior przymorskich Łebsko i Gardno z wybrzeżem płaskim. W czerwcu 1946 r. zebrała się specjalna komisja powołana przez Państwową Radę Ochrony Przyrody, której celem było opracowanie granic przyszłego parku narodowegoj. Projektowany park narodowy, który pierwotnie nazwano Kaszubskim Parkiem Narodowym, miał mieć powierzchnię 32000 ha i obejmować jeziora przymorskie Sarbsko, Łebsko i Gardno oraz dwa innego pochodzenia jeziora: Dołgie Wielkiej Dołgie Małe, mierzeję tych jezior, miejscowości Kluki i Smołdzino, wzgórze Rowokół oraz obszar moren czołowych uformowanych w łuk po zach. stronie Gardna. Wytyczne do zorganizowania parku narodowego opracował w 1946 r. prof. dr Adam Wodziczko, a prof. dr Zygmunt Czubiński zaprojektował na terenie przyszłego Parku pierwsze rezerwaty przyrody. W 1959 r. pracownicy Politechniki Gdańskiej opracowali na zlecenie PROP plan zagospodarowania przestrzennego terenów przylegających do projektowanego Parku. Prezydia wojewódzkich rad narodowych w Gdańsku i Koszalinie plan ten zatwierdziły. Jest to wydarzenie dużej wagi, gdyż w momencie formalnego powołania do życia Parku, miał on już jako jeden z pierwszych w kraju plan zagospodarowania przestrzennego. W tym też roku zapadła ostateczna decyzja, aby przyszły Park nazwać Słowińskim Parkiem Narodowym. W 1960 r. teren projektowanego Parku lustrowali uczestnicy VII Kongresu Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, a w dwa lata później komisja terenowa, która ostatecznie skorygowała granice Parku, wyłączając z pierwotnego projektu jezioro Sarbsko, miejscowość Smołdzino, wzgórze Rowokół oraz obszary moren czołowych na zach. od jez. Gardno. Ostatecznie obszar projekto- wanego Parku ograniczony został do 18069 ha, z czego 91,1% znajdowało się w ówczesnym województwie koszalińskim, a 8,9% w województwie gdańskim. Upłynęło ponad 20 lat usilnych starań, aby tak duży, a jednocześnie cenny obszar przyrody nadmorskiej wyłączyć spod działalności gospodarczej i utworzyć w 1967 r. najwyższą formę ochrony przyrody — park narodowy. Status prawny Słowińskiego Parku Narodowego reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 23 września 1966 r. w sprawie utworzenia Słowińskiego Parku Narodowego z dniem 1 stycznia 1967 r. Spośród wielu osób zasłużonych dla Słowińskiego Parku Narodowego na szczególne uznanie zasługują profesorowie: Adam Wodziczko, Zygmunt Czubiń-ski, Teofil Wojterski, Izabella Dąmbska, Waldemar Żukowski, Kazimierz Tobolski oraz doc. dr Jan Bednorz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, profesorowie: Wojciech Dzięciołowski z Akademii Rolniczej w Poznaniu, Stefan-Kownas i Antoni Linke z Akademii Rolniczej w Szczecinie, Tadeusz Sulma z Akademii Medycznej w Gdańsku, Hanna Piotrowska z Uniwersytetu Gdańskiego, Tadeusz Szczęsny z Warszawy, dr inż. Alfons Sikora z Gdańska oraz Józef Macichowski ze Szczecinka. Siedzibą dyrekcji Parku początkowo była Łeba, od 1969 r. — Smołdzino. Pierwszym dyrektorem Słowińskiego Parku Narodowego był Stanisław Tyszec-ki, który pełnił tę funkcję do 1968 r., autor pierwszego przewodnika po SPN. W 1. 1968-80 funkcję dyrektora Parku sprawował dr inż. Jan Wróbel, znakomity organizator, który w dużym stopniu przyczynił się do wszechstronnego rozwoju tej placówki. Następnym dyrektorem Parku do 1987 r. był Zbigniew Getler, posiadający bogate doświadczenie administracyjne oraz znajomość zasad ochrony przyrody. Po Zbigniewie Getlerze przejściowo bez mianowania obowiązki dyrektora Parku pełnili: Edward Cichocki jako zastępca dyrektora i Jerzy Krauz. Aktualnie dyrektorem SPN jest dr inż. Andrzej Kawalec. Organem doradczym i opiniodawczym dyrektora jest Rada Parku, powoływana przez ministra na kolejne czteroletnie kadencje. W ramach Rady Parku działają następujące komisje problemowe: naukowa, leśna oraz zagospodarowania przestrzennego i turystyki. Do zakresu działania Rady Parku należą: inicjowanie prac naukowo-badawczych, opiniowanie planów pracy oraz preliminarzy wydatków i dochodów Parku, wydawanie opinii w sprawach dotyczących działalności naukowej i gospodarczej Parku, sposobów wykorzystania terenów Parku, w szczególności do celów naukowych i turystycznych. Funkcję przewodniczącego Rady Parku w 1. 1967-75 pełnił prof. dr Tadeusz Sulma, a od 1975 r. prof. dr Eugeniusz R. Śpiewakowski.