Wczasy

24 July 2013r.

OKOLICE KOŚCIERZYNY Tereny wokół miasta administracyjnie są częścią trzech gmin - gminy wiejskiej Kościerzyna, Nowej Karczmy i Liniewa. Obszar ten należy do najżyźniejszych w powiecie, więc ma typowo rolniczy charakter. Warto się tu wybrać głównie ze względu na zabytkowe dworki i stare kościoły. Z kilku, wcale niemałych, jezior turystyczne znaczenie mają tylko te, które znajdują się koto Lubiany oraz położone nieopodal miasta jezioro Dobrogoszcz. WIELKI KLINCZ i jego dawny folwark Nowy Klincz leżą nad Wierzycą, około 5 km na wschód od Kościerzyny, przy szosie do Nowej Karczmy. Wielki Klincz lokowany był w XIV wieku i przez stulecia stanowił dobra prywatne. Tutejszy majątek w roku 1934 nabyło wojsko, jednakże już po 4 latach odsprzedało go Zgromadzeniu Misjonarzy św. Rodziny. Zakonnicy w koszarach założyli klasztor i otworzyli niewielką kapliczkę, dziś kościół parafialny. Wieś po wojnie znacznie się rozrosła, stając się jedną z większych miejscowości w gminie Kościerzyna. Do dziś żywe są tu tradycje kaszubskie, co wyróżnia Wielki Klincz na tle sąsiednich miejscowości. BĘDOMIN mieści się niecałe 8 km na wschód od Kościerzyny. W tym niedużym szlacheckim majątku urodził się i spędził swą młodość twórca polskiego hymnu, Józef Wybicki. Dobra będomińskie zakupił jego ojciec w 1739 roku. Józef Wybicki stał się ich właścicielem po śmierci ojca w roku 1758, jednak rzadko tu przebywał. Po pierwszym rozbiorze Polski w roku 1773 wybudował w pobłiżu papiernię, ale już 10 lat później ostatecznie opuścił Będomin i osiadł w Manieczkach pod Poznaniem. Z czasem majątek przeszedł w ręce niemieckiej rodziny Dahlweidów i pozostał ich własnością do roku 1945. W latach 80. furorę w Niemczech zrobiły wspomnienia najmłodszej córki przedwojennych właścicieli Bę-domina. Od roku 1977 działa w Będominie Muzeum Hymnu Narodowego, prezentujące postać twórcy hymnu na tle epoki oraz losy Mazurka Dąbrowskiego (wt.-sb. 9-16, nd. 10-15, po sezonie wt.-nd. 10-15). REKOWNICA leży 3 km na północ od Będomina. Wieś przez długie lata należała do rodziny Gleisen Deręgowskich. Byli oni luteranami i już w XVII wieku wybudowali tu niewielki zbór. Później kościół ten stał się świątynią katolicką. Dziś obejrzeć można neogotycką świątynię wybudowaną na miejscu tej XVII wiecznej w 1904 roku. Nie ma w niej wielu zabytków, a uwagę warto zwrócić na barokowy obraz „Ukrzyżowanie". GRABOWO KOŚCIERSKIE, oddalone 3 km na północ od Rekownicy leży przy dawnej drodze z Kościerzyny do Przywidza. W okolicy znajduje się kilka jezior, w tym rozległe Jez. Grabowskie. W XIII wieku osada wchodziła w skład ziemi pirsnej. Później była własnością prywatną, należącą między innymi do Kny-bawskich i Wejherów. Ci ostatni w roku 1617 wieś wymienili z zakonem kartuzów na ich posiadłości w okolicy Pucka. Szybko Grabowo stało się najbardziej zyskowną częścią dóbr zakonnych. Mimo zniszczeń dokonanych przez Szwedów podczas „potopu" Grabowo prócz rolnictwa przynosiło zyski także jako ośrodek przemysłowy. Działały tu duży klasztorny browar, dwie huty szkła i kuźnia. Po roku 1772 Grabowo Kościerskie jako własność kościelna zostało upaństwowione. Osiedlani tu koloniści z innych niemieckich prowincji szybko zmienili etniczny charakter wsi. Warto w Grabowie obejrzeć barokowy kościół parafialny wzniesiony przez kartuzów w roku 1631 i przebudowany w 1957 roku. Wewnątrz zachował się Dwór w Będominie oryginalny barokowy wyrzem głównym i bocznymi. Częścią dawnego majątku kartuzów jest też wieś GRABOWSKA HUTA, położona 2 km na północny wschód od Grabowa, przy trasie z Nowej Karczmy do Kartuz. W roku 1621 bracia Wentzlowie założyli tu dużą hutę szkła. Rozwój wsi nastąpił na przełomie XIX i XX wieku, po wybudowaniu wspomnianej już szosy. Gdyby nie brak lasów, to okolice Grabowskiej Huty i leżącego nieco dalej na zachód Piotrowa cieszyłyby się równym powodzeniem jak nieodległa Wieżyca. Tu znajduje się należąca do grupy Wzgórz Szymbarskich, licząca 244 m n.p.m. Góra Zamkowa. Koło wsi Piotrowo sąźródliska Wierzycy. LUBAŃ to dawny majątek ziemski położony przy szosie z Kościerzyny do Nowej Karczmy. Lokowany w końcu XIII wieku majątek w czasach I Rzeczypospolitej należał do kilku kaszubskich rodzin szlacheckich. Po 1945 roku przekształcono go w Państwowe Gospodarstwo Rolne, tworząc także Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Dziś właśnie on jest wizytówką Lubania. Dwa razy do roku odbywają się tu słynne w woj. pomorskim targi rolne. NOWA KARCZMA to gminna wieś przy trasie z Kościerzyny do 11 Gdańska. Osada wyrosła wokół XVIII wiecznej karczmy. Wyszynk 11 1ŚL JBj z miejscami noclegowymi założono wówczas przy trasie do Gdań-| ' ' . ska, na ziemi Lniskich z pobliskiego Lubieszyna. Nowa Karczma 1 | mk l|y początku cieszyła się zasłużoną renomą i stanowiła jeden i : -- z niewielu w okolicy Kościerzyny „nowoczesnych hoteli". Po odrodzeniu niepodległej Polski Nowa Karczma była miejscowością przygraniczną, gdyż tereny usytuowane od niej na wschód i północ należały już do Wolnego Miasta Gdańska. Po wojnie niewielka wieś szybko się rozrosła, stając się zapleczem handlowym dla okolicznych miejscowości. Już w latach 60. Nowa Karczma była siedzibą władz gromadzkich, a od reformy administracyjnej przeprowadzonej w roku 1975 jest wciąż rozrastającą się wsią gminną. Nie ma tu zabytków, a ze współczesnych budowli uwagę zwraca swą bryłą nowoczesny kościół parafialny. SZATARPY to niewielka wieś położona 7 km na wschód od Nowej Karczmy, na pograniczu Kaszub i Kociewia. W 1957 roku zginął tu jeden z największych polskich pilotów balonowych - płk Franciszek Hynek, dwukrotny zwycięzca pucharu Gordon Bennetta. Do dziś nie wiadomo, co było przyczyną katastrofy - czy balon zahaczył o linię energetyczną i spłonął, czy też został zestrzelony przez nadgorliwego milicjanta (dwa lata wcześniej właśnie balonami kolportowane były nad Polską antykomunistyczne ulotki). Dziś we wsi znajduje się niewielki obelisk (1969 r.) upamiętniający tego lotnika, a jego imię nosi miejscowa szkoła. LINIEWO, będące siedzibą władz samorządowych, jest niewielką wsią położoną przy szosie z Nowej Karczmy do Starej Kiszewy. Osada ta istniała już w XIII wieku i zgodnie z wolą księcia gdańskiego rokrocznie płaciła daninę klasztorowi w Żukowie, przekazując 5 garnców miodu. Nie ma zgodności co do położenia ówcze- ~ ~ V snej wsi, choć wiadomo, że nie mieściła się tu, gdzie dziś jest Li-• niewo. Część badaczy wskazuje na obecne Liniewskie Góry, część natomiast na tzw. Małe Liniewo. W Małym Liniewie, na półwyspie Jez. Liniew-skiego, znajduje się owalne grodzisko o wymiarach 40 na 80 m. Z kolei w Li-niewskich Górach przez stulecia znajdował się dwór majątku obejmującego między innymi współczesną wieś. Rozwój Liniewa związany byt z budową linii kolejowej łączącej Kościerzynę ze Starogardem Gdańskim. Dziś jest tu kilka sklepów, ośrodek zdrowia, apteka oraz wybudowany w roku 1988 nowoczesny kościół parafialny. ORLE to dawny majątek ziemski, leżący 4 km na południe od Liniewa, przy północnym krańcu Jez. Dużego. W czasach I Rzeczypospolitej osada ta należała do znakomitej rodziny Tuchołków, później zaś przeszła w ręce niemieckie. Kolejni właściciele byli ludźmi bardzo przedsiębiorczymi i dzięki odpowiedniemu obracaniu funduszami wkrótce stali się także właścicielami pobliskiego Garczyna. W końcu XIX wieku Orle było dużym majątkiem posiadającym własny browar. W okresie międzywojennym wieś zamieszkiwali głównie niemieccy protestanci, wysiedleni po roku 1945. Wówczas na bazie tutejszego majątku utworzono PGR. W lasach położonych nad Jez. Długim znajduje się znany rezerwat dębów, utworzony w roku 1963 dla ochrony fragmentu lasu mieszanego ze skupiskiem okazałych, 250 letnich dębów. GARCZYN jest najciekawszą wsią w okolicy Liniewa. Dojechać tu można, skręcając w Orlu z szosy Nowa Karczma-Stara Kiszewa na wschód. Zabłądzić trudno, bo w Garczynie i tak kończy się asfalt. W XIII wieku była to wieś kasztelańska, a na robiącym do dziś wrażenie nadjeziornym wzgórzu istniał warowny gród. Zresztą w dawnej nazwie, którą naukowcy odczytują jako zniekształconą formę Gardźno, bez trudu każdy rozpozna słowo „gród". Krzyżacy po podporządkowaniu sobie Pomorza Gdańskiego przystąpili do reorganizacji administracji i garczyńska kasztelania straciła swoje znaczenie na rzecz Starej Kiszewy. Już w XIII wieku na podgrodziu istniał nieduży kościółek, którego „następcą" jest barokowa świątynia św. Andrzeja. Przypuszcza się, iż jej budowę rozpoczęto około 1540 roku. Wyposażenie kościoła pochodzi w większości z końca XVIII stulecia, choć w ołtarzu podziwiać możemy gotycką figurę Madonny, zaliczaną do grupy pomorskich Pięknych Madonn. Będąc w Garczynie, należy koniecznie wspiąć się na grodzisko i odwiedzić jednąz najstarszych na Pomorzu farm strusi. Kilkadziesiąt ptaków hodowanych jest w gospodarstwie położonym przy drodze do Kobyla. Przy gospodarstwie od kilku lat działa niewielki bar - sklepik, w którym nabyć można pamiątkę z farmy, zamówić jajecznicę ze strusiego jaja. Na miejscu można też dosiąść zebry lub wielbłądzicy o imieniu Gosia. SOBĄCZ znajduje się 10 km na zachód od Liniewa, u północnego brzegu wąskiego i krętego Jeziora Sobąckiego. Jest to nieduża wieś, wzmiankowana w XV wieku jako Sabancz. Początkowo osada stanowiła majątek Sobańskich, który z czasem uległ rozparcelowaniu i w 1772 roku należał już do 12 rodzin. 4 km na zachód od Sobącza znajduje się STARY BARKOCZYN. Istniejąca w XIV wieku wieś wchodziła w skład dóbr starostwa kościerskiego, a z czasem część jej gruntów została zasiedlona niemieckimi kolonistami, tworząc współczesny NOWY BARKOCZYN. Dziś jest to duża sołecka wieś z neogotyckim kościołem z 1905 roku. Podobnie jak w Orlu, i tu w okresie międzywojennym większość mieszkańców stanowili niemieccy ewangelicy. Na początku XX wieku w pobliżu wsi odkryto duże cmentarzysko kurhanowe. WIELKI PODLEŚ leży na południe od Kościerzyny, przy drodze do Zblewa. O Podlesiu wspomina się w dokumentach z 1570 roku. W XVIII i XIX wieku działały tu cegielnia, młyn parowy i duża gorzelnia. Większość mieszkańców Wielkiego Podlesia na początku XX wieku stanowili niemieccy luteranie, którzy wznieśli tu neogotycki kościół, dziś filię parafii w Niedamowie. Na południe od wsi swe wody rozlewa duże jez. Zagnanie, przez które przepływa Wierzyca. Kajakarze mogą stąd rozpoczynać (oczywiście z własnymi kajakami) spływy Wierzycą. Przy południowym krańcu jeziora leży nieduża wieś STAWISKA. Niegdyś ubogi zaścianek szlachecki należał do rodzin Niesiołowskich, Węsier-skich i Studzińskich. Od lat sławę przynosi Stawiskom położony 2 km na zachód od wsi ośrodek wczasowy Relax, zlokalizowany nad malowniczym, niewielkim jeziorem Zakrzewie. Rozciągające się na zachód od Stawisk lasy stanowią już część borów otaczających jez. Wdzydze i wchodzących w skład Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego.

wczasy, Kaszuby, Noclegi, wczasy w Polsce, jeziora, Kościerzyna, Kaszuby, pomorze, zwiedzanie, Zabytki, Wypoczynek, Wycieczki, Park Krajobrazowy