Wczasy

Klasztor Oliwski

11 June 2012r.

Obecnie pomieszczenia klasztoru niedostępne są dla zwiedzających. W sąsiedztwie b. klasztoru, przy ul. Cystersów 16 wznosi się spichrz klasztorny, duży budynek, niegdyś obronny, z XIV w. W 1933 r. zaadaptowano jego pomieszczenia na dom parafialny. Strop sieni na piętrze pokryty jest malowidłami z XVII w. Kilkadziesiąt metrów od zach. fasady katedry widnieje szafarnia (obecnie siedziba kurii biskupiej) duży, piętrowy gmach wzniesiony w 2 poł. XV w. na spichrz, gruntownie przebudowany i podwyższony w XVII w. Po przebudowie pomieścili tu cystersi aptekę, sale sądowe oraz izby mieszkalne. Pod koniec XVII w. czynna była w tym budynku klasztorna drukarnia, a po zniesieniu klasztoru szkoła. Budynek wypalony doszczętnie w 1945 r. został odbudowany w 1. 1960—62. Opodal katedry na podwyższeniu terenu wznosi się stary, pochodzący z XIV a może jeszcze z końca XIII w. kościółek Sw. Jakuba, obecnie zamieniony na kaplicę cmentarną. Kościół niegdyś parafialny po kasacie klasztoru oddano ewangelikom. Spalony przez gdańszczan w 1577 r., został odbudowany ok. 1600 r. Wieża pochodzi z 1709 r. We wnętrzu znajduje się rokokowe wyposażenie. Na przykościelnym cmentarzu nagrobki z XVIII i 1 poł. XIX w. Na pobliskim, nowym cmentarzu znajduje się grób zmarłego w 1951 r. Jana Kilarskiego, wybitnego krajoznawcy i autora, licznych przewodników oraz pięknej książki o Gdańsku. Wąska ulićzba biegnąca od szafami na pd. zach. prowadzi do pobliskiego budynku mieszkalnego z przejazdem pośrodku. Jest to dawny, główny wjazd na teren opactwa, tzw. Wielka Brama lub Dom B r a m n y. Budynek wzniesiono prawdopodobnie w XV w. w ciągu zewnętrznego muru otaczającego opactwo od pd. W jego wnętrzu znajdowała się niegdyś kaplica Sw. Bernarda. Od 1709 r., w związku ze zgonem w tym budynku kilku mnichów na szalejącą na Pomorzu epidemię, nazywano go "domem zarazy". Jego wschodni szczyt zdobny jest wnękowaniem, na ścianach widnieją dwa zegary słoneczne. Prócz wymienionych budowli do klasztoru oliwskiego należał jeszcze szpital Sw. Łazarza (rozebrany w 1963 r.). Wzniesiono go ok. 1660 r. z cegły uzyskanej podczas rozbiórki wcześniejszego, również na tym miejscu stojącego szpitalika. Był to rzadki i cenny przykład tego rodzaju budownictwa. W jego wnętrzu znajdowało się osiem zasklepionych celek, korytarz i kapliczka z XVII i XVIII-wiecznym wyposażeniem. Wycieczki po Oliwie Na górę Pachołek. Jest to 101 m wysokie wzniesienie, położone naprzeciw zach. fasady kościoła poklasztornego, w odległości ok. 500 m. Dojście uliczką Opacką w lewo od kościoła Sw. Jakuba i następnie w prawo ul. Spacerową. Po przejściu nią ok. 200 m skręcić w prawo na ścieżkę prowadzącą na szczyt wzgórza, z którego roztacza się piękny widok na okolicę Oliwy i morzfe. Ze szczytu prowadzą grzbietem dróżki leśne w kierunku Sopotu. Do Ogrodu Zoologicznego. Ul. Spacerową aż do wylotu ul. Karwieńskiej, która skrajem lasu biegnie do ZOO odległego od tego miejsca ok. 1 km. Oliwski Ogród Zoologiczny powstał z inicjatywy społecznej w kilka lat po wojnie i rozwija się znakomicie. Na uwagę zasługuje jego prześliczne położenie wśród zalesionych wzgórz, nad dużym stawem i potokiem. Do mieszkańców ZOO należą: słoń, wielbłądy, kangury, niedźwiedzie, lew, małpy, żubr, dziki, sarny, węże, wilki, różnorodne ptaki i wiele innych. W porze letniej frekwencja dochodzi do 30 000 osób dziennie. Obok czynna jest restauracja. Do ZOO można także dojechać autobusem sprzed dworca kolejowego w Oliwie. Młyny nad Potokiem Oliwskim. Wypływający w lasach Potok Oliwski i wpadające do niego trzy mniejsze potoczki wykorzystywano przez parę stuleci do poruszania ponad 20 zakładów przemysłowych. Do dziś czynne są jedynie trzy młyny zbożowe, po innych zaś pozostały stawy, tamy, upusty, resztki budynków itp. Najciekawszym obiektem jest stara kuźnica przy ul. Bytowskiej. Dojście do niej prowadzi ul. Armii Radzieckiej wzdłuż parku, następnie ul. I Armii Polskiej, z której tuż za Domem Bramnym należy skręcić w lewo na ul. Kwietną. Stąd po ok. 1,5 km marszu" dochodzi się do kuźnicy. Zachowały się trzy koła wodne, dwa młoty, dwa wały z zaczepami, dwa upusty, tama i wielki staw kuźniczy. Obok stoi zabytkowy dworek właściciela młyna, pochodzący z XVIII w., drugi dworek z tego samego okresu znajduje się w odległości kilkaset kroków w górę potoku. Zachowała się przy nim zabytkowa stodoła z .1804 r. Ulica Bytowska lub ścieżka przyleśna po drugiej stronie potoku prowadzi do malowniczej doliny Radości, ulubionego miejsca spacerów mieszkańców Oliwy. W jej zach. stronie znajduje się hodowla lisów, a kilkaset kroków za nią na wzgórzu opodal drożyny leśnej do Klukowa duży głaz — Diabelski Kamień. Dwory przy ul. Polanki. W centrum Oliwy, naprzeciw katedry, od ul. Armii Radzieckiej rozpoczyna się ok. 2 km długa ul. Polanki. Przez cały czas biegnie ona u podnóża zalesionego i pożłobionego dolinami zbocza wysoczyzny morenowej. U wylotu tych dolin na terenach wydzierżawionych od cystersów pobudowali gdańscy kupcy letnie rezydencje, zwane dworami. Było ich niegdyś osiem, obecnie pozostało jedynie pięć dworów z końca XVIII lub pocz. XIX w. oraz kilka budynków w ich otoczeniu. Zachowały się również resztki dawnych ogrodów ozdobnych, fontanny, aleje, stare drzewa, altany itp. Budynki dworów zajęte są obecnie przez różne instytucje. Do Jelitkowa. Ok. 2 km na wsch. od Oliwy znajduje się nad morzem dawna osada rybacka, obecnie nadmorska dzielnica Gdańska Jelitkowo. Po raz pierwszy wymieniono nazwę osady w 1480 r. Na jej terenie czynny był od 1609 r. młyn do mielenia kości przebudowany później kolejno na kuźnicę, tartak, papiernię i inne. Po młynie pozostały jedynie fundamenty, obok których znajduje się tama, upust i duży staw. Od kilkudziesięciu lat Jelitkowo jest ulubionym kąpieliskiem mieszkańców Oliwy. W 1908 r. doprowadzono tu, czynną do dziś linię tramwajową, zbudowano (zniszczone w czasie wojny) molo, założono piękny nadmorski park i zbudowano łazienki. Po ostatniej wojnie rozbudowuje się w Jelitkowie ośrodki letniskowe. Czynne są tu campingowe domki, prowadzi się obozy campingowe. Obok plaży w budynku LPŻ, gdzie można również uzyskać kwatery, czynna jest restauracja.